115 lat istnienia radzyńskiego "Społem"  PSS  (cz. I)

„Społem” Powszechna Spółdzielnia Spożywców dziś świętuje 110-lecie istnienia. Historia radzyńskiej spółdzielni, najstarszej firmy handlowej na Lubelszczyźnie to także cząstka dziejów naszego miasta.

To znane każdemu radzyniakowi punkty na mapie wspomnień: Herbowa, „Polonia” , pracujący w LUX-ach znajomi, przyjaciele, sąsiedzi.

Początki

3 lutego 1906 roku założona została Spółdzielnia pod nazwą Radzyńskie Stowarzyszenie Spożywców. Założyło ją 76 mieszkańców Radzynia i okolic.Inicjatorami jej założenia byli: Paweł Oworuszko, Adam Zarski i ks. Tadeusz Osiński. Pracami Stowarzyszenia kierował Zarząd : Adam Zarski, Henryk Romocki, Wacław Fręchowicz, Józef Próchnicki, Andrzej Oworuszko i Karol Smieciński.

Uruchomiono 4 sklepy, w których pracowały 4 osoby.

Spółdzielnia była szkołą, gdzie ludzie uczyli się form społecznego działania i pracy dla innych. Była organizacją, której członkowie stanowili jedną całość, grupę występującą razem we wszystkich sprawach , a więc społecznych, narodowych i kulturalnych. Dawała poczucie siły i wiary w siebie tym, których zaborca gnębił przez dziesiątki lat.

Wybuch I wojny światowej spowodował duże zmiany w sytuacji politycznej i gospodarczej ziem polskich, a także w życiu Spółdzielni.

Zaborca niemiecki zabronił działalności Radzyńskiemu Stowarzyszeniu Spożywców. W tym czasie Spółdzielnia działała jako prywatny sklep Adama Zarskiego, który od 1906 roku przez 30 lat pełnił funkcję Prezesa Zarządu.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku spółdzielcy rozpoczęli legalną działalność zajmując się zaopatrywaniem ludności w artykuły pierwszej potrzeby. Powoli rósł kapitał Spółdzielni.W 1924 roku wybudowano dom spółdzielczy, w którym do obecnej chwili mieszczą się biura i sklepy Spółdzielni. Otwarte zostały filie w Wohyniu, Suchowoli, Ulanie, Czemiernikach, działało 5 sklepów, hurtownia tytoniu, soli i nafty, a także dwie piekarnie w Radzyniu i Wohyniu. Liczba członków Spółdzielni wzrosła do 1430 osób.

Radzyńskie Stowarzyszenie Spożywców przekształciło się w Okręgowe Spółdzielcze Stowarzyszenie Spożywców i pod tą nazwą występuje do 1950 roku.Okres największego rozwoju Spółdzielni przypadł na dwa ostatnie lata przedwojenne tj. 1938 i 1939 rok. W jej magazynach były duże ilości artykułów pierwszej potrzeby. Z tych zapasów podczas wojny korzystali mieszkańcy Radzynia, a także ludzie związani z ruchem oporu.

Od początku sklepy Spółdzielni mieściły się w budynku należącym do parafii Św. Trójcy, w narożniku ulicy Warszawskiej i Ostrowieckiej Były działy – spożywczy, metraż, papierniczy i piekarniczy.